Pauze in een eindeloos, ongereguleerd en grenzeloos leven

Zelfleiderschap

“Jongeren en de opkomende generatie houdt ons allebei bezig. De regels van Augustinus hebben iets  te zeggen over zelfleiderschap. Dat hebben we allemaal nodig. Om leiding te kunnen geven, moet je allereerst leiding kunnen geven aan jezelf. Tussen de twintig en dertig jaar probeer je daar een weg in te vinden en kom je ook alle uitdagingen tegen die daarmee samenhangen. Onder de groep jongeren die leest, merk ik dat zij worstelen met vragen als ‘Hoe sta ik als christen in de wereld?, ‘Hoe geef ik het geloof praktisch vorm?’ en ‘Wat ontzeg ik mij en waar investeer ik in?’. Voor hen biedt de regel van Augustinus echt een paar mooie aanknopingspunten.”

Gemeenschapsleven

“Het gaat niet alleen over mij, het gaat over ons.” Dat is volgens ds. Middelkoop een belangrijke overtuiging voor vandaag de dag. Hoewel Augustinus’ regels golden voor het gemeenschapsleven, toen en daar, hebben zij ook zeggingskracht in het hier en nu. Hij licht dit als volgt toe: “In het klooster zat men met elkaar opgescheept. Het is een kleine gemeenschap, een aantal mensen dat het met elkaar moet uithouden. Trouwens, los van het leven in een kloosterorde is de metafoor om het met elkaar uit te houden in de woestijn, wat mij betreft, ook een beeld van het christenleven: we moeten, hoe dan ook, samen door, want het is een pelgrimage. Wij leven ook in gemeenschappen, of het nu het dorp is waar je functioneert, de studentengemeenschap waar je actief bent, de collega’s waar je mee optrekt, of de christelijke gemeente met al zijn vreugden en lasten. In een gemeenschap, in welke situatie je ook samenleeft, betekent het altijd dat je toch probeert te denken vanuit het collectief. Hoe houden we het goed met elkaar? Hoe geven we elkaar de ruimte? Hoe begrenzen we onszelf en elkaar? Dat is wat we steeds weer moeten leren en waar Augustinus ons echt iets te zeggen heeft.”

Orde

“Het feit dat Augustinus deze regel schrijft, brengt met zich mee dat hij het blijkbaar belangrijk vond om het leven te reguleren. Anders schrijf je geen regel. Dus hij heeft om redenen voor hem bekend, voor zowel mannen als voor vrouwen, adviezen gegeven hoe je dat in zou kunnen richten.” Ds. Middelkoop schetst in enkele zinnen hoe het kloosterleven in de Middeleeuwen een dominantere plaats in de Kerk kreeg, en op bepaalde onderdelen echt vervormd raakte. Hij concludeert: “Je kunt het leven dus reguleren, maar dat betekent niet dat het gaat bloeien. Dat geldt ook voor onze tijd; als je deze kloosterregels als een wet interpreteert, dan wordt het een last. Zo kan de regel een wet worden en Christus uit zicht raken. Dan raken we in de mist. Christus heeft de wet volbracht en we mogen elkaar handvaten geven voor de navolging van Christus. Regels moeten nooit een doel op zich worden. Vanuit de omgang met God en in de vreugde en moeiten van de navolging, hebben we begrenzingen nodig, en deze kloosterregels zijn een manier om te begrenzen. Dus zie deze kloosterregels als een trapleuning waaraan je jezelf kunt vasthouden, maar maak er niet de trap van.”

Offline

Ds. Middelkoop geeft twee voorbeelden van op welke manier hij de kloosterregels zelf toepast: “Ik zie de strijd tussen online en offline terug in mijn eigen leven. Dat betekent voor mij dat de nacht echt de nacht moet zijn, de dag de dag, en dat dit niet door elkaar moet lopen in de online en offline wereld. Daarnaast hebben, naar mijn idee, de vaste gebedstijden in het klooster, een vaste orde van beginnen en ophouden, iets heel heilzaams. Ik heb het in mijn leven ook nodig dat ik gewoon op een vaste tijd de dag begin, op een vaste tijd mijn stille tijd doe, maar ook op een gegeven moment zeg: ‘Nu is het genoeg, morgen weer verder, nu aan het werk.’ Ook het werk is een keer gedaan. In een eindeloos, ongereguleerd en grenzeloos leven, wat door alle online invloeden ons allemaal raakt, biedt het dagschema en het tijdschema van devotie, zoals Augustinus ons dat aanreikt, handvatten. Als ik zelf dingen niet op regel breng, dan komt het er gewoon niet van.”

Foto: Ds. A.S. Middelkoop.